Neurofeedback bij autisme
Neurofeedback bij autisme is een behandeling zonder medicatie.
Gemiddeld zien we bij 75% van de cliënten een afname van de klachten. Neurofeedback kent geen bijwerkingen en is een veilige methode .
Met neurofeedback bij autisme kunnen we iemand met autisme, oftewel ASS (autisme spectrum stoornis), niet genezen. Wel kunnen we met neurofeedback bij autisme vaak een wezenlijk verschil maken voor kinderen en volwassenen met autisme (ASS).
Met neurofeedback bij autisme leren we de hersenen weer in balans te komen. De hersenen worden als het ware weer in de goede stand gezet (gereset) en dit leidt tot een afname van de klachten.
Neurofeedback is nog niet ‘evidence based’ en geen wondermiddel geschikt voor iedereen met psychische klachten, maar vormt soms wel een goed alternatief voor praattherapie en medicatie.
Effecten van Neurofeedback bij autisme
Neurofeedback bij autisme is geen wondermiddel en helaas kunnen we voor de start van een behandeling niet exact voorspellen wat de effecten van de behandeling voor u of uw kind zullen zijn.
Wel kunnen we u voorbeelden geven waar cliënten met autisme (ASS) vaak verbeteringen op rapporteerden:
Hier leest u meer over de Neurofeedback behandeling.
Is Neurofeedback bij autisme iets voor u? Neem contact met ons op voor een geheel vrijblijvend oriënterend gesprek.
Werkwijze Neurofeedback op een praktijk
Met Neurofeedback bij autisme zorgen we voor een afname van symptomen en een verbetering van cognitieve functies.
Neurofeedback thuis of op een praktijk
Naast neurofeedback op de praktijklocaties is het ook mogelijk om neurofeedback thuis te ondergaan. Geen reistijd, files en parkeerproblemen en trainen waar, wanneer en zo vaak als het u uitkomt. Dit heet ´Neurofeedback at home.
Neurofeedback is een training waarbij de hersenen feedback krijgen op wat ze doen waardoor er een leerproces plaatsvindt. We belonen gewenste hersenactiviteit in de training. U ontvangt professionele neurofeedback apparatuur vanuit Brainmed en er word u geleerd om de neurofeedback bij u zelf, uw partner of uw kind in te zetten. Zo kunt u de Neurofeedback behandeling thuis ondergaan in uw eigen tijd. Dezelfde kwaliteit en resultaten, maar in het comfort van uw eigen thuissituatie. U wordt online en telefonisch begeleid door een ervaren neuropsycholoog en kunt onbeperkt trainen.
Lange-termijn effecten van Neurofeedback bij autisme
Uit onderzoeken naar de toepassing van neurofeedback bij ADHD & ADD komt naar voren dat er sprake is is van lange-termijn effecten (Heinrich et al. 2004; Leins et al. 2007; Strehl et al. 2006; Gevensleben et al. 2010) bij Neurofeedback. Bij Neurofeedback bij autisme (ASS) heeft hier nog geen goed gecontroleerd onderzoek naar plaatsgevonden.
Is neurofeedback bij autisme even effectief als medicatie?
Neurofeedback
Medicatie
Neurofeedback bij autisme als alternatief voor praten en pillen
Al onze gedachten, gevoelens en gedragingen worden aangestuurd vanuit onze hersenen. Bij mensen met autisme is de balans in de hersenen vaak verstoord. De hersenen zijn te actief of juist te onderactief en dit kan gepaard gaan met klachten.
Met neurofeedback bij autisme leren we de hersenen weer in balans te komen. De hersenen worden als het ware weer in de goede stand gezet (gereset) en dit leidt tot een afname van de klachten. Neurofeedback is uiteraard geen wondermiddel geschikt voor iedereen met psychische klachten, maar vormt soms een alternatief voor praattherapie en medicatie.
Neem contact met ons op voor een vrijblijvend en kosteloos oriënterend gesprek met een neuropsycholoog.
Klanten beoordelen mij
In de afgelopen 18 jaar heb ik als neuropsycholoog veel ervaring opgedaan met QEEG en neurofeedback.
QEEG werkt erg verhelderend om de relatie tussen de hersenen en de klachten inzichtelijk te maken. Vaak geeft een QEEG ook richting voor evt. verdere behandeling.
Neurofeedback is een gepersonaliseerde training die erg goede resultaten laat zien bij o.a. hersenletsel, ASS, ADHD, angst, burn-out en Long COVID. Het is een veilige, natuurlijke manier om klachten blijvend te verlichten.
Veel gestelde vragen over Neurofeedback bij autisme
Gemiddeld zien we bij 75% van de cliënten met autisme, een afname aan klachten. Met neurofeedback kunnen we iemand met autisme niet genezen. Wel kunnen we met neurofeedback vaak een wezenlijk verschil maken voor kinderen en volwassenen met autisme (ASS).
Lees meer veelgestelde vragen over neurofeedback bij autisme.
Onderzoek bij autisme, of beter ASS (Autisme Spectrum Stoornis), laat zien dat er niet zo iets bestaat als een standaard ASS hersenbeeld.
In eeg onderzoeken waarbij patiënten met autisme worden vergeleken met ‘gezonde’ controles worden afwijkende eeg patronen gerapporteerd, zoals frontale, pariëtale en occipitale alpha power verlagingen (Chan, Sze, & Cheung, 2007; Murias et al., 2007); een verhoogde mate van ‘phase consistency’ tussen posterieure frontale en anterieure temporale delen van het brein (Coben & Padolsky, 2007; Murias et al., 2007) en frontale en frontocentrale verhogingen in de delta en theta frequentiebanden (Chan, Sze, & Cheung, 2007; Kouijzer et al., 2009b; Kouijzer et al., 2010; Murias, Webb, Greenson, & Dawson, 2007).
Van klacht naar QEEG bij autisme
Afhankelijk van welke klachten op de voorgrond staan, zijn er verschillende afwijkingen in het hersenbeeld. Uit EEG en QEEG onderzoek bij kinderen en volwassenen met autisme komt naar voren dat het achterste gedeelte van de hersenen (pariëtale, temporale en occiptale cortex) vaak een afwijkend hersenbeeld laat zien vergeleken met mensen uit de ‘gezonde populatie’. Deze delen van de hersenen spelen een belangrijke rol bij de verwerking en het begrip van sociale informatie uit de omgeving (sociale cues), de prikkelverwerking, de verwerking van ruimtelijk-visuele informatie, de gezichtsherkenning en de verwerking en het begrip van taal en (stem)geluid.
Er zijn grofweg drie veelvoorkomende hersenbeelden (QEEG subtypen) die we vaak zien bij kinderen en volwassenen met ASS. De subtypen QEEG zijn o.a. beschreven in The Brownback, Mason and Associates Neurofeedback System (BMANS) manual 3 (2004).
QEEG subtype 1
bij Autisme, PDD-NOS, Syndroom van Asperger
QEEG subtype 1 wordt gekenmerkt door een bovengemiddelde hoeveelheid trage delta en theta hersenactiviteit, een benedengemiddelde hoeveelheid alpha activiteit en een bovengemiddelde hoeveelheid snelle beta activiteit.
Al deze afwijkingen vinden we overwegend in het centrale en achterste gedeelte van de hersenen (over de sensomotorische, temporale, parietale en occipitale cortex).
In figuur 1 zien we dit QEEG subtype afgebeeld, waarbij de gele en rode kleuren staan voor verhogingen van de betreffende hersenactiviteit, de blauwe kleur voor verlagingen van de betreffende hersenactiviteit en de grijze kleur voor niet afwijkende hersenactiviteit. Boven ieder hoofdje staat weergegeven op welke hersenactiviteit het plaatje betrekking heeft.
QEEG subtype 2
bij Autisme, PDD-NOS, Syndroom van Asperger
QEEG subtype wordt gekenmerkt door een benedengemiddelde hoeveelheid delta en theta hersenactiviteit, een bovengemiddelde hoeveelheid alpha activiteit en een normale hoeveelheid snelle bèta activiteit.
De afwijkingen vinden we wederom overwegend in het centrale en achterste gedeelte van de hersenen (over de sensomotorische, temporale, parietale en occipitale cortex).
QEEG subtype 3
bij Autisme, PDD-NOS, Syndroom van Asperger
Bij kinderen en volwassenen met ASS zien we soms ook klachten op het vlak van de executieve functies. Executieve functie problematiek wordt gekenmerkt door:
- problemen met de planning en de organisatie van het eigen gedrag;
- moeite met het verkrijgen van overzicht en inzicht;
- moeite met het overzien van de consequenties van het eigen gedrag;
- moeite met het anticiperen op gedrag van anderen;
- moeite met de onderdrukken van het eigen gedrag/ impulscontroleproblematiek;
- een verhoogde mate van boosheid, woede en/ of angst;
- problemen met het focussen van de aandacht; werkgeheugenproblematiek.
In het QEEG is dit doorgaans terug te zien als afwijkingen aan de voorkant van het hoofd (prefrontale en frontale cortex) en over de ‘midline’.
Een belangrijke hersenstructuur in dit gedeelte is de cingulate cortex. In Figuur 3 wordt dit QEEG subtype weergegeven. Er kan zowel sprake zijn van overmatige delta, theta, alpha of beta hersenactiviteit of een combinatie van allen. We zien dit QEEG subtype ook vaak in combinatie met QEEG subtype 1 en 2. QEEG subtype 3 komt relatief vaak voor bij mensen met zowel kenmerken van ASS als ADHD/ ADD.
De hoofdomtrek is bij ongeveer 1 op de 4 kinderen met autisme spectrum stoornissen (ASS) vergroot. Zij hebben in verhouding grotere hersenen.
Dat geldt overigens niet voor alle delen van het brein: zo zijn de frontale kwabben (de voorste delen van het hoofd) niet vergroot.
Daarnaast zijn enkele verschillen gevonden in de structuur van de hersenen. Hoe deze verschillen in structuur en volume precies samenhangen met de symptomen van autisme spectrum stoornissen is nog onduidelijk.
Recent hersenonderzoek laat zien dat bij mensen met autisme de informatieverwerking in de hersenen trager verloopt, en over meer schakels. De informatieverwerking is daardoor minder effectief.
Lees meer veel gestelde vragen over Neurofeedback bij autisme.
Neurofeedback bij autisme is een vorm van biofeedback, gebaseerd op het idee dat vrijwillige (niet autonome) modulatie van hersenactiviteit geleerd kan worden via operante leerstrategieën.
Neurofeedback bij autisme werkt als volgt. Zodra verandering van hersenactiviteit in de gewenste richting plaatsvindt, krijgt het individu via de computer onmiddellijke positieve visuele en/ of auditieve feedback. Via deze feedback kan zelfregulatie van de hersengolven worden verbeterd (Gevensleben et al., 2012). Een voorbeeld hiervan is het kijken naar een film van betere kwaliteit bij het vertonen van de gewenste hersenactiviteit. Voor de start van een neurofeedback behandeling wordt er een hersenmeting (qeeg) gemaakt, waarbij de hersenactiviteit van de patiënt wordt vergeleken met een ‘gezonde populatie´ genormeerd op leeftijd. Aanvankelijk werd neurofeedback ingezet voor de reductie van epileptische insulten (Lubar & House,1976; Sterman & Friar, 1972), maar nu wordt dit bij vrijwel alle neurobiologische stoornissen, waaronder ADHD (De Hen & Geurts, 2008) en ASS ingezet (Coben & Padolsky, 2007).
Neurofeedback bij autisme behandeling
Neurofeedback bij autisme werkt wanneer er stoornis-specifieke afwijkingen zichtbaar zijn in het QEEG. De behandeling moet vervolgens worden afgestemd op de bevindingen bij de patiënt.
Het QEEG als leidraad voor de neurofeedback behandeling
Powertraining
Bij powertraining wordt er gericht getraind op het verminderen van danwel laten toenemen van de afwijkende hersenactiviteit, zoals zichtbaar in het QEEG. Dit is de meest gehanteerde vorm van neurofeedback. De behandeling wordt hierbij afgestemd op de individuele bevindingen in het QEEG.
Mu Powertraining
Soms zien we bij volwassenen en kinderen met ASS kenmerkende EEG hersengolven die op zichzelf niet wijzen op autisme of een vorm van pathologie, maar wel afwijkend lijken voor te komen bij autisme. Deze hersengolven hebben een kenmerkende morfologie (vorm) en worden Mu of Wicket ritme genoemd. Mu bestaat uit ritmische EEG activiteit met een kenmerkende ronde kant in 1 richting en een scherpe kant in de andere richting. Vaak ligt de frequentie ergens tussen 8-13 Hz. Het kenmerkende aan de vorm van activiteit is dat dit onderdrukt wordt bij beweging of de gedachte aan beweging van de hand en/ of arm aan de tegenovergestelde kant van waar we het Mu ritme in de hersenen zien. Vaak zien we Mu activiteit asymmetrisch terug over het midden van het hoofd (de motor cortex en de sensomotorische cortex). In onderzoek wordt Mu geassocieerd met de activiteit van spiegelneuronen. Er wordt aangenomen dat spiegelneuronen een belangrijke rol spelen in het vermogen om gedrag van anderen te begrijpen en te imiteren. Een dysfunctioneel spiegelneuronen systeem zou samen kunnen hangen met de klachten die we vaak zien bij autisme. Zo lieten Oberman en collega’s (2005) zien dat mensen met ASS afwijkingen vertoonden in dit systeem. Uit onderzoek komt naar voren dat Mu powertraining positieve resultaten laat zien bij ASS t.a.v. aandachtstaken en ASS symptomen (Pineda et al., 2008).
Coherentietraining
Coherentie is de mate van samenwerking tussen verschillende hersengebiden en dit wijkt vaak af bij kinderen en volwassenen met ASS. Zo zien we vaak abnormaal veel coherentie te zijn tussen hersengebieden die dicht bij elkaar liggen en juist minder coherentie tussen gebieden die verder van elkaar gelegen zijn (Baron-Cohen & Belmonte, 2005). Er heeft relatief weinig onderzoek naar deze vorm van behandeling met neurofeedback plaatsgevonden. Coben & Padolsky (2007) vonden positieve resultaten bij ASS met deze vorm van neurofeedback.
Lees meer veel gestelde vragen over Neurofeedback bij autisme
Nee, autisme is niet te genezen. Er bestaat geen behandeling – noch met middelen noch met psychologische methoden – waarmee autisme kan worden genezen. Behandelingen en vormen van begeleiding kunnen wel bepaalde symptomen en gevolgen van autisme verminderen.
De werkzaamheid van psychofarmaca bij autisme is aangetoond voor ‘bijkomende’ problemen, maar niet voor de vermindering van autistische kernsymptomen. De beschikbare medicamenteuze behandelmethoden gaan naast deze beperkingen gepaard met een risico op en de angst voor bijwerkingen. We zien de laatste jaren dan ook een toename van de behoefte aan en belangstelling voor niet-medicamenteuze behandelmethoden voor kinderen en jongeren met ASS.
Neurofeedback
Een opkomende behandeling die vanuit dit perspectief gezien interessant is heet neurofeedback. Neurofeedback bij autisme is een behandeling zonder medicatie. Gemiddeld zien we bij 70-85% van de cliënten een afname van de klachten. Neurofeedback kent geen bijwerkingen en heeft blijvende effecten.
